Beschikbaarheid van hout
Goed beheer

Hernieuwbare grondstoffen spelen een belangrijke rol in de realisatie van een circulaire economie. Dit benoemt de overheid onder andere in het ‘Nationaal Programma Circulaire economie’. Hout is een hernieuwbare grondstof. Dit houdt in dat de houtvoorraad zich in een relatief korte periode kan herstellen. Door het goed beheren van bossen blijft hout beschikbaar en blijven bossen vitaal en biodivers. Maar wat is goed beheer en is er wel genoeg hout om mee te bouwen?

Duurzaam bosbeheer

Duurzaam geproduceerd hout is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Dat zijn bossen waar  binnen het bosbeheer aandacht wordt besteed aan verschillende principes van duurzaam bosbeheer. Er bestaan verschillende certificeringssystemen voor de beoordeling van duurzaam bosbeheer met verschillende criteria en aanpak. Deze verschillen zijn er omdat er grote verschillen bestaan tussen het type bos op verschillende werelddelen, met eigen specifieke omstandigheden. Wat al deze systemen gemeen hebben is de aandacht voor drie belangrijke principes voor bosbeheer: ecologisch verantwoord, sociaal-cultureel verantwoord en economisch haalbaar. De belangrijkste certificeringssystemen voor Nederland zijn: FSC, PEFC, STIP en Keurhout.

Ecologisch verantwoord

Het behouden of verbeteren van het ecologische evenwicht van flora en fauna, bodembescherming, waterhuishouding, biodiversiteit, de wijze van houtwinning. Oftewel; de instandhouding van het bos, ook voor toekomstige generaties.

Sociaal-cultureel verantwoord

Wereldwijd zijn miljoenen mensen (in)direct afhankelijk van het bos en daarom wordt er ook rekening gehouden met bijvoorbeeld gemeenschappen die in of om het bos leven. Zo wordt er bijvoorbeeld geen hout geoogst op religieuze plekken of delen waar voedsel vandaan wordt gehaald.

Economisch haalbaar

Pas als je het hout verkoopt heb je geld om de andere thema’s te financieren. Dit is van belang, want de werkgelegenheid en de inkomsten maken de waarde van het bos groter. Hiermee wordt de kans op ontbossing voor andere gebruiksdoelen (zoals het verbouwen van soja, palmolie, landbouw of veehouderij) verkleind.

Duurzaam bosbeheer als middel tegen ontbossing

Vaak wordt de oogst van hout in verband gebracht met ontbossing. Dit is onterecht, want de belangrijkste drijfveren van ontbossing hebben niet met bosbeheer te maken maar met de omvorming van bos naar commerciële landbouw, infrastructuur, mijnbouw en stedelijke groei. Met name de vraag naar soja en palmolie producten, voor de vleesindustrie en andere voedingsproducten voor Europese landen, speelt hier een belangrijke rol.

Daarentegen speelt bosbeheer een rol in de strijd tegen ontbossing en zijn systemen als FSC en PEFC ontstaan om ontbossing een halt toe te roepen. Met de toegevoegde waarde van het hout uit gecertificeerde bossen wordt namelijk beheer gefinancierd en ontstaat er werkgelegenheid, hierdoor blijven bossen intact. Recent onderzoek toont aan dat er in bossen positieve verandering is op zowel milieutechnisch als economisch gebied nadat is gestart met duurzaam bosbeheer.

NBVT en duurzaam bosbeheer

Alle leden die zijn aangesloten bij de NBVT zijn in bezit van een KOMO certificaat en een COC-certificaat. Hiermee wordt onafhankelijk vastgesteld dat zij kwalitatief goede producten maken (via KOMO) en kunnen aantonen dat zij gecertificeerd hout gebruiken (via COC).

Gezonde bossen zijn de basis van een duurzame houtsector. De NBVT vindt het gebruik van hout uit duurzaam beheerde bossen zeer belangrijk. De vereniging heeft het doel om in 2025 alleen nog maar gecertificeerd hout toe te passen, 100% hout uit gezonde bossen dus. Dit wordt jaarlijks via een onafhankelijke partij gemonitord.

Beschikbaarheid

Is er genoeg bouwhout?

Een simpel maar fundamenteel uitgangspunt binnen duurzaam bosbeheer is dat er nooit meer hout wordt geoogst dan dat er bijgroeit. Op deze manier neemt de hoeveelheid hout in een bos elk jaar toe. Er groeit zelfs veel meer hout bij dan dat er wordt geoogst; in Europa is dat verschil al zo’n 220 miljoen m3 hout per jaar. Door dit uitgangspunt is de houtvoorraad de laatste decennia in bijna alle Europese landen toegenomen.

Dat houtbouw niet voor minder maar juist voor meer bos zorgt zie je in landen als Zweden en Duitsland. Deze landen bouwen van oudsher veel met hout en hebben ook bovengemiddeld veel bos. Dit effect is ook in andere Europese landen te zien. Nu de aandacht voor het bouwen met hout toeneemt ontstaan er allerlei plannen om de hoeveelheid bos te laten toenemen. Ook in de Nederlandse Bossenstrategie is een groei van ruim 37.000 hectare bos opgenomen.

Maar ook zonder deze toename in de hoeveelheid bos is er in Europa meer dan voldoende productiehout beschikbaar voor een forse opschaling in het bouwen met hout. Dit zonder dat er bos verloren gaat. Zo wordt een toename in de houtoogst van 40 miljoen m3 per jaar als realistisch genoemd door boswetenschappers, voldoende om zo’n 800.000 houten huizen extra per jaar te bouwen (Lerink et al, 2023).

Als er op termijn nog meer hout nodig is dan kunnen er naast het planten van meer bos nog meer maatregelen worden genomen om het beschikbare hout zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan minder hout gebruiken voor het opwekken van energie, het in de bouw gebruiken van nu nog minder bekende houtsoorten, productontwikkeling en het meer hergebruiken en recyclen van houtproducten.

De cijfers

Jaarlijkse bijgroei in Europa 764 miljoen m3
Jaarlijkse oogst in Europa 546 miljoen m3
Ongebruikt potentieel (zonder aanplant) 220 miljoen m3
Nodig voor 100.000 houten woningen 5 miljoen m3

Bron: Lerink et al, 2023, How much wood can we expect from European forests in the near future?

* het potentieel zonder nieuwe aanplant of veranderingen in bosmanagement

 

Waar komt ons bouwhout vandaan?

Omdat Nederland met 11% van het landoppervlak een vrij klein bosareaal heeft wordt 94% van alle houtproducten geïmporteerd. 82% hiervan komt uit Europa en 4% uit tropisch bos. De rest komt uit o.a. Noord Amerika, Azië en Nieuw Zeeland. Vrijwel al het hout dat Nederland importeert heeft een FSC of PEFC keurmerk. In 2021 was 92% van de import van de leden van de VVNH (Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen). Bij naaldhout (bouwhout is in de regel naaldhout) heeft zelfs 100% een keurmerk. Hiermee komt overgrote deel van het in Nederland gebruikte hout uit duurzaam beheerde bossen.

Milieuvriendelijk bouwen
Meer weten over milieuvriendelijk bouwen? Lees dan ook dit artikel.
Circulariteit van hout
Meer weten over circulariteit van hout? Lees dan ook dit artikel.